เกล็ดไก่ก็เปรียบได้ดังลายมือคนนักเลงไก่ชนสมัยก่อนจึงให้ความสำคัญกับการดูเกล็ดแข้งไก่ชนเป็นพิเศษ
ไก่ชนที่ทั้งสวยและเก่ง ล้วนทำให้ผู้ที่ชื่นชอบและหลงใหลในวงการไก่ชนปรารถนาอยากครอบครองทั้งสิ้น ไม่ว่าจะมีราคาสูงเพียงใด หากมีกำลังทรัพย์เพียงพอแล้วไซร้ ผู้นั้นย่อมแสวงหามาประดับบารมี ด้วยอานิสงส์ของการได้เป็นเจ้าของไก่ชนลักษณะดีพร้อมและฝีเท้าเก่งกล้านั้น หมายถึงตัวเงินที่จะได้จากการชนะเดิมพันจากสังเวียนชนไก่จำนวนมหาศาล กล่าวถึงสมัยก่อนกว่าจะได้ไก่เก่งนั้นไม่ใช่เรื่องง่ายๆ ถึงแม้วงการไก่ชนจะมีช้ามานาน แต่ด้วยการสื่อสารและคมนาคมที่ยากลำบาก ทำให้ดูว่าวงการไก่ชนในสมัยก่อนนั้น ดูแสนจะกว้างไกลซะเหลือเกิน ต่างจากสมัยนี้ด้วยเทคโนโลยีที่ทันสมัย ทำให้เราได้ติดต่อสื่อสารกับคนภายนอกได้ง่ายดายแค่ปลายนิ้วสัมผัส ถ้าอยากได้ไก่เก่งสักตัว แค่กดหน้าจอโทรศัพท์เข้าโซเชียล ก็มีไก่เก่งให้เลือกซื้อหาเยอะแยะมากมาย ต่างจากสมัยก่อน กว่าจะได้ไก่เก่งแต่ละตัวต้องเดินทางเสาะแสวงหาไปตามที่ต่างๆที่เขาร่ำลือกัน มีเงินอย่างเดียวก็ใช่ว่าจะซื้อได้ง่าย เป็นที่รู้กันว่าคนโบราณจะหวงเหล่าไก่เก่ง โดยเฉพาะไก่ตัวเมีย เหล่าไหนเก่งๆอย่าหวังจะแบ่งแม่ไก่ให้ใครง่ายๆ นอกจากสหายรู้ใจ หรือคนรู้จักมักจี่เป็นอย่างดี คนนอกต่างถิ่นหรือจะมีสิทธุิ์ ต้องใช้ความพยายามเป็นอยากมาก เทียวไปหาตีสนิทก้งเหล้าอยู่สามวันแปดวัน กว่าจะได้ไก่หนุ่มสักตัวก็เป็นเรื่องยาก สมัยก่อนนั้นถ้าผ่านไปตามที่ต่างๆ หากพบเจอไก่ชนรูปร่างลักษณะดี ก็จะถามซื้อแบบวัดดวงเป็นซะส่วนใหญ่ ไก่ชาวบ้านเลี้ยง ไม่มีเวลามาเตะให้ดู เพราะส่วนใหญ่จะทำไร่ไถนาเป็นอาชีพหลัก ตาดีได้ตาร้ายเสีย เมื่อไม่เห็นตีก็ต้องหาวิธีมาคัดสรร ตามศาสตร์โบราณที่สืบทอดต่อกันมา คือให้ดูที่เกล็ดแข้งเกล็ดขาเป็นสิ่งแรก
เกล็ดไก่ก็เปรียบได้ดังลายมือคน เช่น คนลายมือขาดตามความเชื่อว่ากันว่าจะเป็นคนมือหนักต่อยหนัก.. ไก่ที่มีเกล็ดพิฆาตก็เช่นเดียวกัน คือเชื่อว่าเป็นไก่สกุลสูงมีลำหักลำโค่น จิตใจเหนี่ยวแน่นและมีทีเด็ดในสังเวียน มือคนจะมีลายเส้นสมอง เส้นจิตรใจ เส้นชีวิต เป็นหลัก แข้งไก่ก็เหมือนกัน จะมีเกล็ดหน้าแข้ง เกล็ดหลังแข้ง อันเป็นตัวบ่งชี้ อนาคตของไก่ตามความเชื่อของคนโบราณ
นักเลงไก่ชนสมัยก่อนจึงให้ความสำคัญกับการดูเกล็ดแข้งไก่ชนเป็นพิเศษ เกล็ดที่ได้รับความนิยมสูงสุดก็จะมี ( นิ้วชี้ )เหน็บใน ( นิ้วกลาง) ขุนแผนสะกดทัพ เสือซ่อนเล็บ ( นิ้วนาง )เหน็บนอก ( นิ้วก้อย )ไชบาดาล เป็นต้น แตกที่ปรายนิ้วเรียกผลาญศัตรู หรือถ้าเกล็ดแตก เหน็บแซม ทุกนิ้ว เรียกจักรนารายณ์ โบราณเชื่อว่าเป็นพญาไก่ ถือว่าเป็นไก่สกุลสูงสุด.
ส่วนเกล็ดด้านหน้าอื่นๆ ที่พบได้โดยทั่วไป อาทิ พญาครุฑ , พันลำ ,จระเข้ขบฟัน ,ร่องน้ำปัดตลอด ,หนุมานนั่งแทน ,กำไลขนปก ,ดอกจันทร์ ,ดาวล้อมเดือน ,บัวตูมบัวบาน ,กากบาท ,กำไลปัดตลอด เกล็ดจำพวกนี้ก็จะมีทีเด็ดที่ต่างกันออกไปตามความเชื่อ เช่นเกล็ดกำไลขนปก เชื่อกันว่า เมื่อไก่ถูกตีเจ็บหนัก จะฟื้นตัวได้เร็วและสามารถพลิกกลับมาชนะได้ไม่ยาก หรือเกล็ดกากบาท ดาวล้อมเดือน กำไลหน้าเดือย แตกหน้าเดือย เกล็ดจำพวกนี้ก็จะมีทีเด็ดในการใช้เดือยจัด เปิดแผลเร็ว และเป็นไก่ที่ตีได้แม่นยำ ตีย้ำแผลเอามากๆ เกล็ดพญาครุฑ , พันลำ ,จระเข้ขบฟัน ,กำไลปัดตลอด มีความเชื่อกันว่า เป็นไก่ทีมีลำหักลำโค่น ตีได้เจ็บปวดเข้ากระดูก อนาคตได้ขึ้นสังเวียนทุกตัว.
ส่วนเกล็ดด้านหลัง หลักๆมีดังนี้ เกล็ดเดิมพัน ,เกล็ดเม็ดข้าวสาร ,เม็ดข้าวโพด ,บัวคว่ำ ,บัวหงาย ,สังวาลย์เพชร ,สร้อยสังวาลย์ ,บัวแตก ,บัวแซม ,ถุงทอง เป็นต้น เกล็ดด้านหลังมีความเชื่อเน้นไปทางด้านเงินๆทองๆซะเป็นส่วนใหญ่ เช่น เกล็ดเดิมพัน ไก่ตัวไหนมีเกล็ดเดิมพัน ยิ่งเยอะยิ่งดี เกล็ดเดิมพันจะเรียงขึ้นมาจากนิ้วก้อยผ่านเดือยขึ้นเป็นแนวยาวยิ่งมากจะยิ่งดีสามารถตีเดิมพันได้สูง.
คนโบราณมักจะสัญหาคำมาเปรียบเปรยเกล็ดแข้งเกล็ดขาไก่ชน เพื่อให้ดูมีมนต์ขลัง ดูน่าเกรงขาม ชื่อที่ใช้เรียกส่วนใหญ่ก็จะมาจากอาวุธวิเศษของตัวละครในวรรณคดี เช่น จักรนารายณ์ กระบองเพชร สังวาลย์เพชร หรือเรียกชื่อตามปรากฎการธรรมชาติที่น่าสะพึงกลัวเช่น สายฟ้าฟาด ฟ้าผ่า ราหูอมจันทร์ บ้างก็เรียกตามชื่อสัตว์ดุร้ายเพื่อให้ดูมีพิษสง พญาครุฑ เสือซ่อนเล็บ งูจงอาง พญานาค เรียกสืบทอดต่อกันมาจนติดปากทั่วบ้านทั่วเมือง
การคัดเลือกไก่ตามหลักคนโบราณอีกประการหนึ่งก็คือ "นกแข้งใหญ่ ไก่แข้งเล็ก" ให้ดูที่รูปทรงของแข้งไก่ แข้งไก่แต่ละตัวก็จะต่างกันออกไป บางตัวแข้งเหลี่ยม แข้งกลม แข้งเล็กเรียว บางตัวก็แข้งหลุม แข้งลีบแบน คนโบราณมักจะชอบไก่แข้งกลมเรียวเล็กดูเอิมอิ่ม เชื่อว่าเป็นไก่ตีเจ็บตีแม่น ส่วนไก่ที่แข้งแบนลีบ จะเป็นไก่ตีไม่เจ็บ ตีไม่แม่น จึงไม่นิยมเอามาเลี้ยงตี เพราะเชื่อว่าจะเก่งได้ไม่นาน รูปทรงแข้งไก่ที่นิยมถือว่าดีก็จะมี แข้งลำเทียน แข้งลำหวาย แข้งไม้คัด แข้งกระบองเพชร เป้นต้น.
มีเกล็ดดี ก็ต้องมีเกล็ดไม่ดีปะปนกันไปบ้าง ไก่เกล็ดต้องห้าม คือ เกล็ดอันบอด, ถอดหัวหนี, หนีเดิมพัน, เกล็ดประตูผี, เกล็ดขี้แพ้ ไก่ที่มีเกล็ดห้าชนิดนี้ โบราณเชื่อว่าไม่ควรเลี้ยงชน จะเป็นเสนียดทำให้เสียเงินเสียทอง ให้ตัดหางปล่อยวัดไปเสียก็ดี
ปัจจุบันอาจจะบอกไม่ได้ว่า ไก่ตัวไหนมีเกล็ดดี มีเกล็ดพิฆาตตามตำราแล้วจะเก่ง แต่ปฏิเสธไม่ได้ว่าไก่เก่งเกือบทุกตัวในยุคนี้มีเกล็ดดีทีเด็ดเกือบทั้งนั้น แสดงให้เห็นว่า การดูเกล็ดแข้งไก่ชนนั้นนับว่าเป็นภูมิปัญญาของคนสมัยก่อน ที่ได้ศึกษาค้นคว้าไว้เป็นอย่างดี เป็นศาสตร์ลึกลับที่ยากจะหาคำมาอธิบาย ท่านใดที่มีความรู้ด้านนี้ก็มักจะมีไก่เก่งอยู่ไม่ขาด นับว่าเป็นภูมิปัญญาที่ไม่ควรมองข้าม แต่นับวันศาสตร์เหล่านี้กำลังจะถูกลืมเลือน ถูกมองข้ามจากคนยุคใหม่ ทั้งที่เป็นศาสตร์ที่สำคัญมากๆควรค่าแก่การอนุรักษ์ ให้คู่กับวงการกีฬาไก่ชนไทย...
ที่มา : ภ.ภักดีฟาร์ม แหล่งพัฒนาไก่ชน